– آیا روانکاوی لکانی وجهی اجتماعی هم دارد، یا به اتاق درمان خلاصه می شود؟ – بله، پرسش خوبیست چون به نحوی روی تمایز روانکاوی لکانی از سایر سایر روشها و روانکاویها انگشت می گذارد: واقعیت این است که این نوع روانکاوی هدفش تطابق فرد با اجتماع نیست، چرا که واقعیت اجتماع کاپیتالیستی را (مثل همین جامعه خودمان) فریبکارانه، ریاکارانه، و بر پایه نوعی دیگر از همان مناسبات ارباب – بنده می بیند، و از همین رو به آن نوع “شادی” که از دل اینجور مناسبات اجتماعی می خواهد بیرون بیاید مشکوک است. به همین خاطر هم این نوع روانکاوی

– مفهوم پایان روانکاوی در روانکاوی لکانی دیگر از کجا آمده؟ مگر ناخودآگاه پایانی دارد؟ – خیر، ندارد! سوال خوبیست که از کجا آمده، چون دقیقا این مفهوم متناقض و فریبنده، از جایی آمده: از جمله، از جنگ تا حدی بیهوده ای که لکان با IPA داشت، و می خواست بین روش روانکاوی خودش و سایر روانکاویهای تحت نظر IPA نوعی تمایز ایجاد کند، و اعلام کرد که روانکاوی یک پایان فرضی دارد، و یک گروه هفت نفره، تعیین می کنند که کسی به این پایان رسیده است یا نه! گرچه پویایی و خلاقیت لکان و باز بودنش بر اشتباهات،

– فرقه چه ویژگیهایی دارد که آن را از گروه های علمی متمایز می سازد؟ – قبلا در یادداشتهایی که در مورد اوشو داشتم، برخی از ویژگیهای فرقه ها را بازشمردم. اکنون دنیای روانکاوی، خصوصا دنیای فرانسه زبان، تحت سیطره نفوذ گروه های لکانی مختلفی است که خوانشهای مختلفی از لکان را عرضه می کنند. حتی در خود فرانسه، ما هم خوانش لکان متقدم را داریم (صفویان)، و هم خوانش لکان متاخر را (میلر). تمام این گروه های علمی از پیروانشان انتظار وفاداری دارند، ورود به آنها دشوار، و خروج از آنها بسیار ساده است. فرقه یا کالت، ویژگی کاملا

– آیا روانکاوی لکانی با دین مسیحیت ارتباطی دارد؟ – برای مردمانی که ورود دین را به تمام حوزه های غیر دینی مانند سیاست، دانش، اقتصاد و… تجربه کرده اند، پاسخ مثبت به چنین سوالی می تواند در ظاهر نوعی انتقاد از روانکاوی به حساب بیاید، در حالی که کسی منکر تاثیر یهودیت بر فروید، و مسیحیت بر لکان نمی تواند باشد، خاصه که خودشان چنین موضوعی را انکار نکرده اند. لکان حتی می گوید غیرقابل درک است که روانکاوی چطور می توانست در سنتی غیر از سنت یهودی نضج بگیرد، سنتی مبتنی بر هویت اقلیتی تحت تعقیب. اما لکان

– دلیل تغییر ماهیت روانکاوی در جوامع دیگر غیر از جوامعی که روانکاوی در آن کشف شده و گسترش پیدا کرده چیست؟ – اول از همه بایستی گفت اگر موضوع تغییر مطرح است، آن قید “دیگر” هم لازم نیست: روانکاوی زنده و پویا، علمی است که بایستی مرتب در آن خلق اتفاق بیفتد، و این موضوع آن را مرتب در معرض تغییر قرار می دهد، اما نه لزوما تغییر ماهیت. (از همینجا مشخص است افرادی که مطالبی را تکرار می کنند، در مورد روانکاوی سخن نمی گویند!)گرچه تغییر ماهیت آن هم در تمام جوامع وجود دارد، و در هر جامعه

– بطور خاص وجه ممیزه روانکاوی از روانپزشکی چیست؟ – دانستن این وجه ممیزه، برای کسانی که تواما کار روانپزشکی و روانکاوی می کنند، اهمیت بسیاردارد، چون این دو در مسیر اخلاقیات متفاوتی حرکت می کنند: در روانپزشکی، خصوصا روانپزشکی “شهری” ، “زندگی خوب” در تقابل با جنون و مرگ قرار می گیرد. در روانکاوی، این چنین نیست، و هم سکسوالیته قلمروی وسیعتری دارد (و به گونه ای هر جور سرمایه گذاری روی ابژه ها را دربر می گیرد)، و هم مرگ. (پیش از این در یادداشتی به علائم چهارگانه حیات روانی اشاره کردم). از سوی دیگر، در روانپزشکی قلمروی