شاید بتوان گفت بزرگترین فجایع بشری، جنایت هایی چون جنایات خمرهای سرخ یا جنایات نازیها در جنگ جهانی دوم نیست، بلکه جنایاتی است که در حوزه فرهنگ و هنر و تمدن صورت می گیرد. میلیونها سال می گذرد تا انسانی پا بر کره خاکی بگذارد، و هزاران سال می گذرد تا از خامه یا قلم موی انسانی هنرمند و متفکر، ایده ای، تصویری یا ملودی نابی بیرون بتراود. اگر کسی برای نابودی و اضمحلال بشر، این ایده ها و آثار ناب هنری را هدف خود قرار دهد، بایستی گفت بالاترین جنایت را مرتکب شده است. البته چون همگان – جز آن گروه بربری که داعش نامیده می شود – بر ارزش چنین آثاری معترفند، این نابودی واضمحلال هر روز شیوه جدیدی را می یابد. ایده های ناب شوپنهاور را در نظر بگیرید: چه راه مزورانه تر، و زیر جلکی تر و شیک تری را سراغ دارید که برای اینکه این ایده ها اصلا وجود نداشته باشند، و خواب بشریت خواب زده را اصولا به هم نزنند، کسی این رویا را در سر بپروراند که کاش شوپنهاور پیش یک Shrink! «رواندرمانی» می شد، و آنقدر با این کار مغزش را کوچک و دیدش را کوته بین می کردند که آن ایده هایی را که مستقیما از جگر خون چکان خود بیرون می کشید، هیچ وقت مطرح نمی کرد، و خواب خرگوشی ما را هم به هم نمی زد؟! فکر می کنید دارم به یک داستان علمی تخیلی اشاره می کنم؟ خیر.. کتاب «درمان شوپنهاور» را دست بگیرید تا ببینید نویسنده، یعنی آقای اروین یالوم واقعا این تز مشعشع را ارائه کرده است:«اگر امروز آرتور شوپنهاور زنده بود، آیا مورد مناسبی برای رواندرمانی می بود؟ قطعا! او به شدت دارای نشانه های بیماری بود…»(صفحه ۳۸۹ ترجمه فارسی/ مترجمان دکتر حمید طوفانی و زهرا حسینیان/ انتشارات ترانه)قرن بیستم قرن انقلابات عظیم بوده است، به نحوی که بخش عمده تحولات ایده ای تاریخ چند هزار ساله تمدن جهان، در تمام شاخه های علم و هنر و فن آوری، در همین قرن اتفاق افتاد. در حوزه های علوم انسانی و ادبیات، کسی چون لکان، روانکاوی را از بیخ و بن متحول کرد، و کسانی چون هایدگر و ویتگنشتاین، فلسفه را با پرسش هایی همیشه فراموش شده، یعنی پرسش از «هستی» و «زبان» دگرگون کردند، و کسانی هم چون جویس و کالوینو، ادبیات را متحول کردند، تا جایی که جویس در آخرین اثرش مرزهای ادبیات را به او نشان داد، و کالوینو در شاهکارش «شهرهای بی نشان» معجزه معنی و موسیقی را در شهرهایی خلق کرد که خالی از قهرمان اند، و قهرمان داستان، در نهایت «زبانی» است که بین قوبلای و مارکو در جریان است. اما آیا این تفکرات انقلابی، که اساسا با هم در ارتباط تنگاتنگ هم بوده اند، می توانند توسط کسانی به زبان فارسی ترجمه شوند که از چنین تحولات و انقلاباتی اصولا «هیچ» چیز نمی دانند؟ اینجاست که بایستی گفت کار هر کس نیست خرمن کوفتن… اگر می خواهید دست به ترجمه بزنید، لااقل کارهایی را دست بگیرید که در توانتان است، و فاجعه نیافرینید! و کمر همت به نابودی تمدن انسانی نبندید!! کار شما با کار داعش که میراث های گهربار گذشتگان را نابود می کند چه تفاوتی دارد؟برای ارائه مشتی نمونه خروار، بخشی از ترجمه فارسی «اگر شبی از شبهای زمستان مسافری» اثر کالوینو را با بخشهای انگلیسی آن می آورم و قضاوت را بر عهده خواننده آگاه می گذارم، خواننده ای که مجذوب نامها نمی شود، و ذهن خود را همواره بیدار نگاه می دارد، با این توضیح که کالوینو در این بخش دارد با برخی اصطلاحات روانکاوی و زبان شناسی شوخی می کند، و بقیه بحث را که ترجمه های دلبخواهی و من در آوردی از کلمات رایج این کتاب است فعلا کنار می گذارم:
«در این جا از خواندن دست کشیدند تا بحث را شروع کنند، حوادث، اشخاص، فضا و احساسات به گوشه ای نهاده شدند تا برای موضوع های عمومی تر، جا باز شود.
– احساسات جنبی غیرعادی و چند جانبه…. The polymorphic-perverse sexuality
– قوانین اقتصادی بازار…
– تشابه ساختارهای قابل توجه…. The homologies of signifying structures
– انحرافات و مکاتب… Deviations and institutions
–عقیم‌کردن… Castration
فقط تو، تو و لودمیلا آن جا مانده اید و منتظر دنباله ی داستان هستید. اما هیچ کس در فکر ادامه ی خواندن نیست. به لوتاریا نزدیک می شوی و …. (فصل پنجم / صفحه ۱۰۹/ ترجمه لیلی گلستان/ نشر آگه/ چاپ هشتم!)این همان کالوینویی است که چنین می گوید:«هر چیزی می تواند تغییر کند، به غیر از زبانی که ما، مانند جهانی که در منحصر به فرد بودن و نهایی بودن مانند رحم مادرمان است، درون خود حمل می کنیم.»«ناخودآگاه اقیانوس ناگفتنی هاست، آن چیزهایی که از سرزمین زبان تبعید شده اند، و در نتیجه ممنوعیت های باستانی کنده شده اند.»اما آیا یگانه بودن و متاثر بودن انقلابیون از هم آشکار نیست؟! و بدون دانستن این انقلابها، چطور می توان کمر به ترجمه چنین نویسندگانی بست؟ آیا تنها معلومات زبانی کافی است؟!
